“ธรรมวินัยเป็นศาสดา” พินัยกรรมสุดท้ายจากพระพุทธเจ้า

เมื่อผู้นำจากไป องค์กรใดก็ย่อมเกิดความสั่นคลอน… แล้วศาสนาจะตั้งอยู่ได้อย่างไรหากไม่มี “พระศาสดา”? คำถามนี้มิได้เกิดขึ้นเฉพาะในยุคสมัยนี้ หากแต่ย้อนกลับไปถึงสมัยที่พระพุทธเจ้าทรงเตรียมการก่อน “ปรินิพพาน” สิ่งที่พระองค์ตรัสกับพระอานนท์คือ “ธรรมวินัยจะเป็นศาสดาแทนพระองค์” คำตรัสนี้เอง คือ “พินัยกรรม” แห่งพระศาสดาที่ควรจารึกไว้ในหัวใจของชาวพุทธทุกคน

ธรรมวินัย: ผู้สืบต่อพระศาสดา

พระพุทธเจ้าตรัสชัดว่า “อย่าคิดว่าเราไม่มีพระศาสดา” เพราะธรรมและวินัยที่พระองค์ตรัสไว้แล้ว จะเป็นผู้นำทาง เป็นที่พึ่ง เป็น “ศาสดา” ให้แก่สาวกและปุถุชนในกาลต่อๆ มา

ธรรมวินัยนั้น... “จักเป็นศาสดาของพวกเธอทั้งหลาย โดยกาลล่วงไปแห่งเรา”

และเพื่อไม่ให้หลงยึดที่ตัวบุคคลหรือพิธีกรรม พระองค์จึงตรัสให้ภิกษุทั้งหลาย เป็นผู้มีธรรมเป็นสรณะ คือ ยึดเอา “ธรรมวินัย” เป็นแสงสว่างแห่งชีวิต ไม่เอาสิ่งอื่นเป็นสรณะ

พินัยกรรมสำคัญ: “ทำความไม่ประมาทให้ถึงพร้อม”

หลังจากตรัสให้ธรรมวินัยเป็นศาสดาแล้ว พระพุทธเจ้าทรงสรุปคำสอนสุดท้ายว่า:

“สังขารทั้งหลายมีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา พวกเธอทั้งหลายจงทำความไม่ประมาทให้ถึงพร้อมเถิด”
—บาลี มหา. ที. ๑๐/๑๗๘/๑๔๑

คำนี้ไม่ใช่เพียงการตักเตือนก่อนจากลา แต่คือ “แก่นธรรม” ที่ตถาคตต้องการให้พุทธบริษัทยึดถือในทุกช่วงเวลา

ไม่ประมาท คือ ไม่พลาดเป้าแห่งชีวิต

การไม่ประมาทในพระธรรมหมายถึง:

• มีสติรู้ทันการคิด พูด ทำ

• เพียรละอกุศล เพิ่มกุศล

• ไม่ยึดติดในสังขารที่แปรเปลี่ยน

ใครที่มีธรรมวินัยเป็นสรณะ ย่อมไม่พลาดทาง

พระพุทธเจ้าตรัสต่อว่า ภิกษุใดมีธรรมเป็นประทีป มีธรรมเป็นสรณะ ผู้นั้นแลจะ “อยู่ในสถานะอันเลิศที่สุด”

ซึ่งแม้ในยุคนี้ที่ไม่มีพระพุทธเจ้าอยู่ตรงหน้า หากเรายัง “ฟังธรรมที่ตรงจากพระโอษฐ์” และ “ปฏิบัติตามธรรมวินัย” ก็เท่ากับเรายังมีพระศาสดาอยู่กับเราเสมอ

สรุป

พระธรรมวินัย คือแสงประทีปสืบสายจากพระศาสดา
การไม่ประมาท คือพินัยกรรมที่เราต้องสืบสาน
หากเรายังปฏิบัติได้ตามนี้ พระพุทธเจ้าก็ยังดำรงอยู่ในธรรมเสมอ

🔗 บทความอื่นที่น่าสนใจ:

• ธรรมะคือศาสดาแทนพระองค์

• ไม่ประมาทคือคำสั่งสุดท้าย

• ทำอย่างไรให้ไม่ขาดธรรม

📚 แหล่งอ้างอิง:

• E-Tipitaka

• วัดนาป่าพง